Zasiłek dla opiekuna

INFORMACJA O ZMIANACH W ZASADACH DOTYCZĄCYCH UPRAWNIEŃ DO ZASIŁKU DLA OPIEKUNA

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1429), zwanej dalej ustawą, począwszy od 1 stycznia 2024 r. ulegają zmianie przesłanki do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Z uwagi na powyższe zmianie ulegną także zasady dotyczące uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna.

ZASIŁEK DLA OPIEKUNA –zasady od 1 stycznia 2024 r.

Zasiłek dla opiekuna jest pozostałością poprzedniego systemu wsparcia opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Świadczenie przysługuje osobie, jeżeli decyzja o przyznaniu jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasła z mocy prawa na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw z dniem 1 lipca 2013 r.

Wydane decyzje dotyczące ustalenia prawa do zasiłku dla opiekuna pozostają w mocy, przy czym w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio obowiązujące do dnia 31 grudnia 2023 r. przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych dotyczące świadczeń pielęgnacyjnych.

W przypadku upływu terminu, na który została wydana decyzja, w związku z utratą ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, prawo do zasiłku dla opiekuna, w związku z uzyskaniem nowego orzeczenia, ustala się na wniosek.

W takim przypadku, prawo do zasiłku dla opiekuna przysługuje, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do zasiłku dla opiekuna został złożony w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Kwota zasiłku dla opiekuna w 2024 r. wynosi 620,00 zł i jest waloryzowana co 3 lata.

ZMIANY DOTYCZĄCE POBIERANIA ŚWIADCZEŃ W PRZYPADKU ŚMIERCI OSOBY WYMAGAJĄCEJ OPIEKI

W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba pobierająca zasiłek dla opiekuna zachowuje do niego prawo do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, chyba że zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed dniem 1 stycznia 2024 r.

Osoba pobierająca zasiłek dla opiekuna, w opisanej sytuacji (po śmierci osoby wymagającej opieki) nie traci prawa do:

1) świadczenia rodzicielskiego,

2) dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;

3) świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, pobieranych na dotychczasowych zasadach, albo zasiłku dla opiekuna, pomimo podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ustalenia tej osobie prawa do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.

WPŁYW ŚWIADCZENIA WSPIERAJĄCEGO NA POBIERANE ŚWIADCZENIA

Zasiłek dla opiekuna nie przysługuje jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego, a świadczenia wypłacone za okres za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające stanowią nienależnie pobrane świadczenia i podlegają zwrotowi wraz z odsetkami za opóźnienie.

W przypadku gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyły wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie zasiłku dla opiekuna, zawiesza się do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.

W przypadku podjęcia zawieszonego postępowania, prawo do zasiłku dla opiekuna, ustala się po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.

Wypłata zasiłku dla opiekuna, podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.

W przypadku odmowy przyznania osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku o to świadczenie bez rozpatrzenia, zasiłek dla opiekuna, wypłaca się od miesiąca, w którym wstrzymano ich wypłatę do końca okresu na jaki je przyznano, jeżeli osoba spełnia warunki określone do ich pobierania.

Utrata prawa do zasiłku dla opiekuna związana z uzyskaniem prawa do świadczenia wspierającego skutkuje trwałą utratą prawa do tych świadczeń i uniemożliwia ponowne uzyskanie prawa do ich pobierania.

JEŚLI W DNIU 31.12.2023 JESTEŚ UPRAWNIONY/-A DO ZASIŁKU DLA OPIEKUNA

po 1 stycznia 2024 r. korzystasz z ochrony praw nabytych i możesz pobierać go nadal pobierać na dotychczasowych zasadach.

Oznacza to, iż:

✔ przyznane świadczenie pozostaje w mocy

✔ w dalszym ciągu nie możesz być osobą aktywną zawodowo, oraz

✔ w dalszym ciągu nie możesz łączyć prawa do zasiłku dla opiekuna z prawem do innych świadczeń, w szczególności emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, czy renty socjalnej.

✔ aby zachować prawo do zasiłku dla opiekuna po upływie okresu ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, musisz terminowo złożyć wniosek o ustalenie prawa do zasiłku dla opiekuna na dalszy okres.

OCHRONA PRAW NABYTYCH – KORZYSTANIE PO 31.12.2023 R. ZE ŚWIADCZEŃ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH

OSOBY UPRAWNIONE

Przysługuje tylko i wyłącznie osobom, które pobierały świadczenie pielęgnacyjne i utraciły do niego prawo z dniem 1 lipca 2013 r., w związku z wygaśnięciem z mocy prawa decyzji administracyjnej ustalającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

O prawo do zasiłku ubiegać się należało maksymalnie w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, tj. w okresie od 15 maja 2014 r. do 15 września 2014 r.
Prawo do zasiłku dla opiekuna przysługuje za okresy od 1 lipca 2013 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia ustawy dotyczącej zasiłku dla opiekuna oraz od dnia wejścia w życie ustawy o wypłacie zasiłków dla opiekunów. Prawo do zasiłku ustalane jest na okres ważności orzeczenia o niepełnosprawności osoby wymagającej opieki (do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia lub bezterminowo) pod warunkiem, że spełnione są przesłanki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego w brzmieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych obowiązującej w dniu 31 grudnia 2012 r.

Do przesłanek tych zalicza się między innymi:

• rezygnację lub niepodejmowanie zatrudnienia z uwagi na sprawowaną opieką nad osobą niepełnosprawną;
• legitymowanie się osoby niepełnosprawnej orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;
• brak uprawnień osoby sprawującej opiekę, między innymi do świadczeń emerytalno-rentowych.

 
Pamiętaj!

W przypadku upływu terminu, na który została wydana decyzja o przyznaniu zasiłku dla opiekuna, w związku z utratą ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i uzyskaniem nowego orzeczenia, zasiłek dla opiekuna ustala się ponownie na wniosek strony. W tym przypadku prawo do zasiłku przysługuje, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do zasiłku dla opiekuna zostanie złożony w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się, począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

 
NIEPRZYSŁUGIWANIE ZASIŁKU DLA OPIEKUNA

 
Zasiłek dla opiekuna nie przysługuje za okresy, w których:

• osobie ubiegającej się o zasiłek dla opiekuna zostało ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego lub
• na osobę wymagającą opieki innej osobie zostało ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego.

Ponieważ prawo do zasiłku dla opiekuna uwarunkowane jest od spełnienia przesłanek uprawniających do świadczenia pielęgnacyjnego, na dzień 31 grudnia 2012 r. – oznacza, to że zasiłek dla opiekuna nie przysługuje, jeżeli nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne.

Solidarnie z powyższym świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

Osoba sprawująca opiekę:

• ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno – rentowego,
• ma ustalone prawo do renty socjalnej,  zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia  przedemerytalnego;

Osoba wymagająca opieki:

• pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;

Członek rodziny:

• na osobę wymagającą opieki ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
• na osobę wymagającą opieki członek rodziny jest uprawniony do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Ustalenie członkowi rodziny osoby sprawującej opiekę prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego lub świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad inną osobą nie powoduje utraty prawa do zasiłku dla opiekuna.

 
Wysokość zasiłku dla opiekuna wnosi 620,00 zł miesięcznie.

 
Uwaga! Przy ustalaniu prawa do zasiłku dla opiekuna, organ właściwy musi wystąpić do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania strony i osoby niepełnosprawnej, w celu potwierdzenia faktu sprawowania opieki przez osobę ubiegającą się o zasiłek dla opiekuna.

Pamiętaj! Aktualizacja wywiadu przeprowadzana będzie co 6 miesięcy.

 
WYMAGANE DOKUMENTY DO ZASIŁKU DLA OPIEKUNA

 
W przypadku ustalenia prawa do zasiłku dla opiekuna i uzyskania ponownego orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami, niezbędne jest złożenie nowego wniosku o zasiłek dla opiekuna oraz dołączenie do niego następujących dokumentów:

• kserokopii orzeczenia o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji lub kserokopii orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• dokumenty potwierdzające możliwość podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu, zarówno wnioskodawcy, jak i członków rodziny w tym dzieci, a także osoby, na którą składany jest wniosek o świadczenie pielęgnacyjne.